Techniek
In dit onderdeel leer je meer over de achtergrond en de verschillende soorten vuurwerk.
0m te beginnen, wat is vuurwerk precies? Vuurwerk bestaat uit een omhulsel waarin buskruit, een mengsel van salpeter, houtskool en zwavel samengevoegd zijn.
Zodra je dit aansteekt, ontstaat er een heftige chemische reactie waarbij veel gassen vrijkomen. Hierdoor ontstaat het gewenste effect. Bekijk de video om een voorbeeld te zien
Waaruit bestaat vuurwerk?
Het hoofdbestanddeel in vuurwerk is buskruit: een mengsel van kaliumnitraat(KNO3), koolstof (C) en zwavel (S). Het buskruit wordt vermengd met diverse hulpstoffen voor de bijzondere effecten en kleuren.
Kleuren
Door toevoeging van bepaalde chemicaliën (metalen) krijgt vuurwerk zijn speciale kleuren. De meest voorkomende (basis)kleuren zijn de volgende:
Effecten/Effectladingen
Er zijn andere toevoegingen / chemicaliën nodig voor speciale vuurwerkeffecten.
Sulfaten voor glitter effecten,
Carbonaten voor glitter effect bij hele hoge temperaturen.
Nitraten voor een zeer fel licht effect.
Figuren in de lucht
De figuren die in de lucht ontstaan komen door de wijze waarop het ‘kruit’ in de huls is verpakt. Door de manier van inpakken kunnen diverse effecten worden gecreëerd, van palm- tot ring- en bolvormig. Het kruit wordt als bolletjes samengeperst. Deze bolletjes worden vervolgens op hun beurt in de gewenste volgorde verpakt in zogenaamde ‘inner tubes’ binnen de vuurwerkhuls. Dit bepaalt hoe het vuurwerk zich in de lucht zal gaan ontplooien.
Hoe werkt vuurwerk?
In vuurwerk zit het buskruitmengsel in een kartonnen houder geperst. Door het ontsteken van de buskruit ontstaan hete gassen. Het hangt nu van het soort vuurwerk af wat het effect hiervan is
Cake
Een cake bestaat uit een serie kartonnen lanceerbuizen die onderling met een lont zijn verbonden zodat de lading in de mortieren achter elkaar worden afgeschoten.
In sommige cakes worden meerdere buizen tegelijk afgeschoten. Elke buis bevat onderin een stijglading die het effect lanceert. Het effect zelf zit boven de stijglading en de ontbranding van de stijglading zorgt ook voor de ontsteking van het effect. Door een vertraging ontbranden die pas als ze in de lucht zijn.
Cakes worden soms verzwaard met klei om te voorkomen dat de cake omvalt tijdens het afsteken. Sommige cakes hebben uitvouwbare flappen aan de onderkant om te zorgen dat de cake stabieler staat en zo de veiligheid te vergroten. Een cake kan verschillende soorten effectladingen bevatten.
Vuurwerkcategorieën
Vuurwerk is in Nederland opgedeeld in Vier categorieën. Per categorie is bepaald om welk type vuurwerk het gaat, vanaf welke leeftijd je het mag kopen en wanneer het gebruikt mag worden. Deze categorieën worden gehanteerd voor consumenten- en professioneel vuurwerk.
Een categorie wordt tegenwoordig altijd aangeduid met de F, bijvoorbeeld Categorie (Cat) F1. De F staat voor Fireworks.
Consumentenvuurwerk en fop- en schertsvuurwerk zijn termen uit het RACT (Regeling Aanwijzing Consumenten- en Theatervuurwerk). Hierin wordt bepaald waaraan Nederlands consumentenvuurwerk moet voldoen.
Let op: Fop- en schertsvuurwerk kan soms ook onder Categorie F2 vallen (bepaalde Sterretjes en Bengaalse fakkels). Kindervuurwerk valt onder “fop en schertsvuurwerk” Cat.1.
CATEGORIE F1
Fop- en schertsvuurwerk Vanaf 12 jaar
Vuurwerk dat zeer weinig gevaar en een te verwaarlozen geluidsniveau oplevert. Dit mag het hele jaar door verkocht worden, ook in supermarkten en feestwinkels.
CATEGORIE F2 Consumentenvuurwerk Vanaf 16 jaar
Vuurwerk dat weinig gevaar en een laag geluidsniveau oplevert. Het is bestemd voor gebruik buitenshuis op een afgebakende plaats. Dit vuurwerk mag alleen op de officiële verkoopdagen in december in gespecialiseerde winkels met een vergunning verkocht worden.
Soorten (consumenten)vuurwerk
Het Nederlandse consumentenvuurwerk bestaat uit drie verschillende soorten: sier-, knal en fop- en schertsvuurwerk.
- Siervuurwerk
- Fop- en schertsvuurwerk
Siervuurwerk
Siervuurwerk is het meest verkochte vuurwerk in Nederland.
Binnen het siervuurwerk zijn er min of meer vijf soorten. Vaak wil een klant het onderscheid tussen deze soorten weten en kan dit aan jou vragen.
- Cakebox
- Fontein
- Compound vuurwerk
Cakebox
Cakeboxen bestaan uit buizen waarin meerdere effecten (kleur/knal/fluit) zijn verwerkt.
Met een buskruit worden deze effecten de lucht in geschoten. De meeste cakeboxen hebben ook een ingebouwde finale.
De buizen (of tubes) kunnen recht en/of schuin gemonteerd zijn. Met schuine tubes wordt het spektakel breder, maar is er ook meer risico vanwege de baan van het vuurwerk.
De consument moet hiermee rekening houden bij het neerzetten en afsteken. Dit is het meest verkochte type siervuurwerk.
Fontein
Een fontein bestaat uit meerdere op elkaar gestapelde effectladingen die vonkenregens de lucht inspuiten. Vaak gecombineerd met kleur en crackling.
De hoogte van het effect varieert van 10 cm. tot enkele meters.
Compound vuurwerk
De laatste 10 jaren zien we aardig wat innovatie in het vuurwerk. Zo hebben we nu o.a. cakes tot 500 gram, kan het vuurwerk gevuld worden tot 25 gram per schot en zijn de cakeboxen met hele shows erin de laatste jaren volop te krijgen.
Een cakebox is er op gericht om achter elkaar en in een bepaalde volgorde af te steken. De cakes zitten over het algemeen ook zo in de doos dat je de hoofdlont en reservelont direct door kunt verbinden. Bij de cakeboxen mag niet verteld worden dat ze doorgelont kunnen worden.
In 2017 is compound vuurwerk op de Nederlandse markt gekomen. Hierbij is het vuurwerk zoals een cakebox al vooraf doorgelont, aansteken en kijken maar!
De maximale tijd tussen 2 onderdelen in compound fireworks is 15 seconden (dat is best lang!) De fabrikanten proberen natuurlijk om deze tijd veel korter te maken. Hou daar wel rekening mee als je compound vuurwerk afsteekt, dat het dus wel 15 seconden kan duren voor het volgende onderdeel ontsteekt.
Compound Fireworks is veiliger omdat je maar 1x hoeft aan te steken en dan op veilige afstand kunt genieten van een aantal cakes die op de plaat door de vuurwerkfabriek zijn doorverbonden.
Dat is dus veel veiliger dan zelf doorverbinden (wat niet toegestaan is), of 5x naar het vuurwerk lopen en een nieuwe cake aansteken.
Hierbij is de regel dat gekoppeld vuurwerk maximaal 2.000 gram (2 kilo) kruit mag bevatten, dus 4 cakes van 500 gram, maar ook 10 van 200 gram en natuurlijk vele andere variaties. Het vuurwerk moet wel bestaan uit losse cakes, dus je mag geen 2 kilo blok maken, het moet opgedeeld zijn. De cakes zullen dan ook wel stevig bij elkaar zitten door ze o.a. op een stevige ondergrond vast te lijmen.
Vanwege de veiligheidsverbeteringen zal het ministerie dit nieuwe vuurwerktype toestaan voor een evaluatieperiode van 3 jaar.
Is inmiddels verlopen zonder duidelijkheid uit het ministerie over stoppen of doorgaan
Belangrijk is dus om de consumenten te informeren over dit nieuwe type vuurwerk, dat veiliger is dan losse cakes.
Fop- en schertsvuurwerk
Het fop- en schertsvuurwerk (ook wel kindervuurwerk genoemd) mag het hele jaar afgestoken worden.
Hieronder staan de meest voorkomende benoemd. Sterretjes kunnen soms ook Cat. F2 zijn.
- Grondbloemen (Let op: soms cat.2)
- Knalerwten
- Morning glory
- Sterretjes
- Kleine fonteintjes
- Knetterballen
- Blinkies
- Kleine spinners